Vulvodini, kadınların dış genital organları olan vulva bölgesinde uzun süreli ağrı, yanma ve batma hissiyle kendini gösteren bir hastalıktır. Tam nedeni bilinmemektedir ve en az 3 ay süren ağrı ile karakterizedir. Toplumda kadınların yaklaşık %16’sını etkileyebilir. Vulvodini, belirtilerinin bölgesine ve türüne göre çeşitli şekillerde tanımlanabilir:
- Genel Vulvodini: Kadın dış genital bölgesinin tümünde hissedilen ağrı veya rahatsızlık.
- Lokalize Vulvodini: Dış genital organların sadece belirli bir bölgesinde rahatsızlık.
- Provoke Vulvodini: Cinsel ilişki, tampon kullanımı, jinekolojik muayene gibi temaslarla tetiklenen rahatsızlık.
- Spontan Vulvodini: Herhangi bir belirgin neden olmaksızın kendiliğinden oluşan ağrı.
- Provoke Vestibulodini: Vulvanın belirli bir bölgesinde veya vajina girişinde tahriş ve ağrı. Bu durum vulvar vestibulit sendromu olarak da bilinir.
VULVODİNİNİN BELİRTİLERİ
Vulvodinin ana belirtisi ağrıdır. Ağrının derecesi ve tipi kadından kadına değişiklik gösterebilir. Belirtiler şunları içerebilir:
- Yanma ve Batma: Vulva bölgesinde yanma veya batma hissi.
- Kaşıntı ve Şişlik: Bazı kadınlarda kaşıntı, ağrı, zonklama ve şişlik.
- Cinsel Aktivite ve Temas: Cinsel ilişki, tampon kullanımı veya basınca bağlı ağrı.
- Günlük Hayat: Oturma, idrar yapma veya egzersiz sırasında ağrı.
Kimler Risk Altında?
Vulvodini, 18-64 yaş aralığındaki kadınların %9-18’inde görülme riski taşır. Tam sayı bilinmemekle birlikte, hastalığın tanısında yaşanan zorluk ve çok sayıda hekim değişikliği nedeniyle gerçek sayı net olarak belirlenemez.
Vulvodinin Nedenleri
Vulvodinin kesin nedenleri bilinmemektedir. Aşağıdaki faktörlerin vulvodiniyi tetikleyebileceği düşünülmektedir:
- Sinir Yaralanmaları: Vulva bölgesindeki sinirlerin yaralanması veya tahrişi.
- İltihaplanma: Vulvar dokuda artmış iltihaplanma seviyeleri.
- Hormonlar ve Enfeksiyonlar: Hormonal değişiklikler ve enfeksiyonlara karşı aşırı hassasiyet.
- Sinir ve Doku Hassasiyeti: Vulvar bölgedeki sinirlerin aşırı hassasiyeti.
- Pelvik Taban Kasları: Pelvik taban kaslarının zayıflığı veya spazmı.
Vulvodini Tanısı
Vulvodini tanısı, altta yatan enfeksiyon veya cilt hastalıkları gibi diğer nedenlerin bulunmaması durumunda konur. Tanı sürecinde:
- Ayrıntılı Muayene: Jinekolojik muayene, barsak ve mesane değerlendirmeleri yapılır.
- Hormon Tahlilleri: Östrojen, progesteron ve testosteron gibi hormon seviyeleri kontrol edilir.
- Basınç Testleri: Vulvar bölgenin yumuşak basınçla değerlendirilmesi.
- Biopsi: Gerekli durumlarda vulvar cildin biopsisi yapılabilir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Vulvodini için net bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte, tedavi kişiye ve durumuna göre değişiklik gösterebilir:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Terapi:
- Pamuklu İç Çamaşırı: Sıkı ve sentetik çamaşırlardan kaçınılmalıdır.
- Kimyasal Ürünlerden Kaçınma: Duş jeli, sabun ve vajinal mendil gibi ürünlerden uzak durulmalıdır.
- Gevşeme Egzersizleri: Yoga, masaj ve akupunktur gibi tamamlayıcı tedaviler faydalı olabilir.
- Psikolojik Destek: Cinsel terapi, psikolojik danışma ve gevşeme teknikleri.
- Tıbbi Tedavi:
- İlaçlar: Lidokain gibi lokal anestezik kremler, antidepresanlar ve antikonvülzan ilaçlar kullanılabilir.
- Botoks Enjeksiyonları: Vulvar bölgedeki kas ve sinirlerin geçici olarak felç edilmesi.
- Gabapentin: Epileptik nöbetleri kontrol etmekte kullanılan ilaçların ağrı tedavisinde etkili olduğu araştırmalarla desteklenmiştir.
- Cerrahi Tedavi:
- Vestibulektomi: Şiddetli ağrıları olan ve diğer tedavilerden fayda görmeyen kadınlarda, vulvar bölgedeki cilt dokularının cerrahi olarak çıkarılması. Bu seçenek en son tedavi olarak düşünülür.
SONUÇ
Vulvodini, kadınların cinsel hayatını önemli ölçüde etkileyen, karmaşık bir hastalıktır. Tedavi süreci genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve kişisel ihtiyaçlara göre özelleştirilmelidir. Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile vulvodini yönetilebilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
