Çocuk sahibi olma süreci, çiftlerin yaşamında önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak bazı çiftler, düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca gebelik elde edemez. Bu durumda infertilite yani kısırlık söz konusu olur. Kısırlık, çiftlerde yaklaşık %15 oranında görülür ve bunun yarısında sorun erkek kaynaklıdır.
Erkeklerde kısırlık, sperm sayısı, hareketliliği veya yapısı ile ilgili sorunlardan kaynaklanabilir. Modern tıpta erkek infertilitesi, nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi yöntemleri ile çoğu zaman çözülebilir.
Erkeklerde Kısırlık Belirtileri
Erkeklerde kısırlık çoğu zaman belirti vermez ve menideki sperm sorunları sadece testler sonucunda anlaşılır. Ancak bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Sperm Sorunları: Menide az veya hiç sperm bulunması.
- Cinsel Problemler: Ereksiyon veya boşalma güçlüğü, cinsel isteksizlik.
- Testis Anomalileri: Testislerde küçülme, sertlik değişiklikleri veya ağrı.
- Hormonal Belirtiler: Göğüslerde büyüme (jinekomasti), saç dökülmesi veya enerji kaybı.
- Enfeksiyon ve Şişlik: Testis veya epididimde ağrı ve şişlik.
- Kısırlık Öyküsü: Düzenli ilişkiye rağmen gebelik olmaması.
Bu belirtilerden biri veya birkaçı mevcutsa, erkek infertilitesi açısından değerlendirme yapılmalıdır.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
Erkek infertilitesi çok sayıda nedene bağlı olabilir. Bunlar genel olarak üç ana grupta toplanabilir:
1. Sperm Üretim Bozuklukları (Non-obstrüktif Azospermi)
Testislerde yeterli sperm üretilememesi durumudur. Sperm üretim bozuklukları en sık görülen erkek infertilitesi nedenlerinden biridir.
- Genetik Bozukluklar: Y kromozomu mikrodelesyonları, Klinefelter sendromu.
- Hormonal Problemler: Hipofiz veya hipotalamus kaynaklı hormon eksiklikleri (FSH, LH, testosteron).
- Testis Problemleri: İnmemiş testis, kabakulak orşiti, testis tümörleri.
- Çevresel Faktörler: Radyasyon, toksinler, ağır metaller, bazı ilaçlar.
2. Sperm Yolları Tıkanıklıkları (Obstrüktif Azospermi)
Sperm üretimi normaldir, ancak sperm kanallarında tıkanıklık nedeniyle meniye ulaşamaz.
- Doğuştan kanal yokluğu (vas deferens agenesi).
- Enfeksiyon veya inflamasyon sonrası tıkanıklık.
- Önceki cerrahi girişimler veya travmalar.
3. Diğer Faktörler
- Yaşam Tarzı Faktörleri: Sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı, aşırı kilo, stres.
- Sistemik Hastalıklar: Diyabet, tiroid bozuklukları, karaciğer veya böbrek hastalıkları.
- Isı ve Çevresel Etkiler: Sık sauna kullanımı, yüksek sıcaklıkta uzun süreli oturma, bilgisayar başında uzun süre dizüstü kullanım.
Erkeklerde Kısırlık Tanısı
Erkek infertilitesinin tanısı için bir dizi test ve değerlendirme yapılır:
- Semen Analizi: Sperm sayısı, hareketliliği, şekli ve hacmi değerlendirilir.
- Hormonal Testler: FSH, LH, testosteron, prolaktin gibi hormonlar ölçülür.
- Genetik Testler: Karyotip analizi ve Y kromozomu mikrodelesyonu gibi testler.
- Ultrasonografi: Testis yapısı ve sperm kanallarının durumu incelenir.
- Testis Biyopsisi: Sperm üretiminin olup olmadığını anlamak için gerekebilir.
- Fizik Muayene: Testis boyutu, sertlik ve varikosel varlığı değerlendirilir.
Erkeklerde Kısırlık Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemi, infertilitenin nedenine göre belirlenir. Başlıca tedavi seçenekleri şunlardır:
1. İlaç Tedavisi
- Hormonal Tedavi: Hormon eksikliklerinde FSH, LH veya testosteron tedavisi.
- Antibiyotik ve Anti-enflamatuar: Enfeksiyonlara bağlı tıkanıklıklarda.
2. Cerrahi Tedaviler
- Varikosel Cerrahisi: Testis damarlarının genişlemesine bağlı sperm üretim bozukluğunu düzeltir.
- Sperm Kanallarının Açılması: Tıkanıklığa bağlı azospermide cerrahi girişim ile sperm kanalları onarılabilir.
3. Yardımcı Üreme Teknikleri (YÜT)
Modern tıp, erkek infertilitesinde çok önemli bir rol oynar.
- Aşılama (IUI): Hafif sperm problemlerinde.
- Tüp Bebek (IVF) ve Mikroenjeksiyon (ICSI): Testislerden veya meniden elde edilen spermlerle yumurta döllenir.
- Testis veya Epididimden Sperm Elde Etme: TESA, TESE, Mikro-TESE, PESA, MESA gibi yöntemler kullanılır.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Sigara, alkol ve uyuşturucudan kaçınmak.
- Düzenli egzersiz ve kilo kontrolü.
- Stres yönetimi ve uyku düzenine dikkat etmek.
- Sıcak ortamlardan ve dizüstü bilgisayar gibi yüksek ısı kaynaklarından uzak durmak.
Erkek Kısırlığında Başarı Şansı
- Erkek kısırlığı tedavisi, neden ve yaş gibi faktörlere bağlıdır.
- Hafif sperm sorunlarında ilaç veya yaşam tarzı değişiklikleri ile başarı mümkündür.
- Ciddi azospermi vakalarında bile mikro-TESE ve ICSI yöntemi ile gebelik elde edilebilir.
- Çiftlerin yaklaşık %60-70’inde uygun tedavi ile gebelik sağlanabilmektedir.
Psikolojik ve Sosyal Etkiler
Kısırlık, erkeklerde psikolojik baskı, stres ve özgüven kaybına yol açabilir. Bazı erkekler kendilerini yetersiz hissedebilir ve sosyal ilişkilerde zorluk yaşayabilir. Bu nedenle tedavi sürecinde psikolojik destek almak önemlidir.
Erkeklerde kısırlık, sperm üretimi, sperm kanalları veya hormonal sorunlardan kaynaklanabilir. Belirtiler genellikle cinsel işlev bozuklukları veya testis değişiklikleriyle sınırlıdır. Tanı, semen analizi, hormon testleri ve gerekirse cerrahi biyopsilerle konur.
Tedavi yöntemleri ise, sorunun türüne göre değişir: ilaç tedavisi, cerrahi müdahale veya yardımcı üreme teknikleri (IUI, IVF, ICSI, TESA, TESE, Mikro-TESE, PESA, MESA) uygulanabilir. Ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri başarı şansını artırır.
Op.Dr. Taner ÇAVUMİRZA
ÜROLOJİ/ ANDROLOJİ UZMANI
WhatsApp