Hematüri Nedir?
Hematüri, idrarda normalden fazla miktarda kırmızı kan hücresi bulunmasıdır. Bu kan bazen gözle görülür, bazen sadece mikroskop altında fark edilir.
İki tür hematüri vardır:
- Makroskopik (gross) hematüri: İdrar pembe, kırmızı veya kahverengi görünür. Gözle fark edilir.
- Mikroskopik hematüri: İdrar normal görünür, ancak mikroskop altında kan hücreleri saptanır.
Hematüri Tehlikeli midir?
Hematüri her zaman ciddi bir hastalığın belirtisi olmayabilir. Ancak bazı durumlarda, böbrek hastalıkları, taş, enfeksiyon veya kanser gibi ciddi sorunların ilk belirtisi olabilir. Bu yüzden gözle görülür kan ya da tekrarlayan mikroskopik hematüri mutlaka araştırılmalıdır.
İdrarda Kan Görülmesinin Nedenleri
İdrarda kan birçok farklı nedenle oluşabilir. Bunları genel olarak ikiye ayırabiliriz:
1. Böbrek Kaynaklı (Glomerüler) Nedenler
- IgA nefropatisi
- Alport sendromu
- İnce bazal membran hastalığı
- Glomerülonefrit
- Otoimmün hastalıklar
2. İdrar Yollarından Kaynaklanan (Ürolojik) Nedenler
- İdrar yolu enfeksiyonları (sistit, prostatit)
- Böbrek ya da mesane taşları
- Mesane, böbrek veya prostat tümörleri
- Travmalar
- İyi huylu prostat büyümesi
- İdrar sondası kullanımı
- Şiddetli egzersiz
Kimler Risk Altında?
Aşağıdaki kişilerde hematüri daha dikkatli değerlendirilmelidir:
- 40 yaş üstü bireyler
- Sigara kullananlar
- Kimyasal madde (boya, çözücü) ile çalışanlar
- Ailede böbrek veya mesane kanseri öyküsü olanlar
- Uzun süreli idrar sondası kullananlar
- Kan sulandırıcı (antikoagülan) kullananlar
Belirtiler
Hematüri bazen hiçbir belirti vermeyebilir. Ancak aşağıdaki durumlarla birlikte görülüyorsa, hemen doktora başvurmalısınız:
- İdrarda gözle görülür kan (pembe, kırmızı, kahverengi)
- Sık idrara çıkma, yanma hissi
- Bel veya kasık ağrısı
- İdrar yaparken zorlanma
- İdrarda kötü koku veya bulanıklık
Hangi Testler Yapılır?
Hematüri şikayetiyle başvuran bir hastada yapılabilecek başlıca testler şunlardır:
✅ İdrar Tahlili
İlk basamak testtir. Kan varlığı, enfeksiyon belirtileri veya protein kaçağı incelenir.
✅ İdrar Kültürü
Enfeksiyon şüphesi varsa yapılır.
✅ İdrar Sitolojisi
Kanser hücrelerini araştırır (özellikle mesane kanseri açısından).
✅ Böbrek Fonksiyon Testleri
Kreatinin ve GFR hesaplaması yapılır.
✅ Ultrasonografi
Böbrek ve mesane değerlendirilir. Taş, kitle veya yapısal bozukluklar saptanabilir.
✅ BT (Tomografi) veya MR Ürografi
Detaylı inceleme gereken durumlarda kullanılır. Özellikle taş ve tümör şüphesi varsa tercih edilir.
✅ Sistoskopi
Mesane içi kamera ile incelenir. Kanser şüphesinde önemlidir.
Ne Zaman Uzman Hekime Başvurulmalı?
Hematüri tespit edilen kişi aşağıdaki durumdaysa mutlaka üroloji veya nefroloji uzmanına yönlendirilmelidir:
- 40 yaş üstü, sigara içen veya kimyasal maddeye maruz kalanlar
- Gözle görülür kanama varsa
- Kanama sürekli tekrar ediyorsa
- İdrarda beraberinde protein kaçağı veya tansiyon yüksekliği varsa (nefrolojik neden şüphesi)
- İdrar yolu enfeksiyonu dışlandıysa
Hematüride Takip Nasıl Olmalı?
Nedeni bulunamayan hastalarda dahi 3 yıla kadar takip önerilir. Takipte şunlar yapılabilir:
- 6 ayda bir idrar tahlili
- Gerekirse yeniden görüntüleme
- Tansiyon ölçümü
- Böbrek fonksiyonlarının kontrolü
Eğer bu süreçte yeni belirtiler çıkarsa tekrar detaylı değerlendirme yapılmalıdır.
Sonuç: Hematüri Ciddiye Alınmalıdır
İdrarda kan olması her zaman kanser anlamına gelmez. Ancak bu belirtiyi hafife almak, ileride tanı konulamamış ciddi hastalıklara yol açabilir. Özellikle risk grubundaki bireylerin bu konuda bilinçli olması ve erken doktora başvurması hayati önem taşır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
🔹 İdrarda kan görülmesi tek seferlikse önemli mi?
Evet. Özellikle makroskopik (gözle görülür) hematüri tek seferlik bile olsa araştırılmalıdır.
🔹 Adet döneminde yapılan idrar tahlili yanıltır mı?
Evet. Bu dönemde yapılan testlerde yalancı pozitiflik olabilir. Adet sonrası tekrar edilmelidir.
🔹 Spor sonrası hematüri normal mi?
Şiddetli egzersiz sonrası geçici hematüri olabilir. Ancak sürekli tekrarlıyorsa incelenmelidir.
Anahtar kelimeler: idrarda kan, hematüri nedir, mikroskopik hematüri, makroskopik hematüri, idrarda kan neden olur, idrarda kan tehlikeli mi, hematüri tedavisi
