Birçok kişi sünneti, penisin ucundaki derinin alınmasından ibaret sanır. Ancak sünnet, insanlık tarihinin en eski planlı cerrahi müdahalesidir ve yaklaşık 5000 yıldır uygulanmaktadır.
Bugün, sünnet hem dini/kültürel bir ritüel hem de modern tıpta belirli durumlarda önerilen bir cerrahi işlemdir.
Tarihsel ve Kültürel Arka Plan
- Antik Mısır: M.Ö. 2300’lerden kalma hiyerogliflerde kayıtlı.
- Musevilik: Tanrı ile yapılan ahdin sembolü.
- İslam: Temizlik ve dini vecibe.
- Afrika kabileleri: Erkekliğe geçiş ritüeli.
- Batı tıbbı (19–20. yy): Hijyen ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi amacıyla yaygınlaşmıştır.
Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) güncel rehberinde, yenidoğan sünnetinin yararlarının risklerinden fazla olduğunu belirtir, ancak bu kararın ebeveyn tercihine bırakılması gerektiğini vurgular.
Tıbbi Endikasyonlar
Sünnet şu durumlarda tıbben önerilir:
- Fimozis: Sünnet derisinin glansı kapalı tutması ve geri çekilememesi
- Parafimozis: Geri çekilen derinin yerine dönememesi ve şişlik yapması
- Tekrarlayan balanitis/balanopostitis
- Yüksek idrar yolu enfeksiyonu riski
- HIV ve bazı CYBH’ların önlenmesi (özellikle WHO’nun Afrika’daki HIV önleme programlarında önemli)
Yaşa Göre Sünnet
- Yenidoğan (ilk 2–4 hafta): Komplikasyon oranı düşük, iyileşme hızlı, maliyet düşük.
- Çocukluk dönemi: Genellikle 2–6 yaş arası kültürel olarak tercih edilebilir, ancak psikolojik etkiler artabilir.
- Erişkin: Tıbbi gereklilik, hijyen veya estetik amaçlarla yapılabilir; iyileşme daha uzun, komplikasyon oranı daha yüksek olabilir.
Teknikler ve Yöntemler
1. Klasik Cerrahi Yöntemler
- Dorsal slit, forceps-guided, sleeve teknikleri
- Dikişli veya dikişsiz uygulanabilir
- Anestezi: Lokal (dorsal sinir + halka blok) veya genel
2. Cihaz Tabanlı Yöntemler
- Mogen Clamp, Gomco Clamp, Plastibell (özellikle yenidoğan)
- Shang Ring, PrePex (erişkin/adolesan)
- Cochrane verilerine göre cihazlar:
- İşlem süresini ortalama 17 dakika kısaltır
- İlk 24 saatte daha az ağrı hissedilir
- Ciddi komplikasyon farkı yok, ancak orta dereceli komplikasyonlar biraz artabilir
Anestezi ve Ağrı Yönetimi
- Topikal: Lidokain/prilokain krem
- Lokal blok: Dorsal sinir bloğu + halka blok kombinasyonu en etkili
- Destekleyici: Sükroz emziği (yenidoğanda)
- Kombinasyon analjezi yöntemleri ağrı kontrolünde en başarılıdır.
Komplikasyonlar
- Erken dönem: Kanama, enfeksiyon, aşırı deri çıkarılması
- Geç dönem: Meatal stenoz, estetik sorunlar
- Yenidoğanda komplikasyon oranı binde 4, ileri yaşlarda 10–20 kat artar.
Cinsel Fonksiyon ve Psikolojik Etkiler
- Bilimsel veriler, sünnetin cinsel fonksiyon üzerindeki etkisi konusunda kesin bir fikir birliği olmadığını gösteriyor.
- Vücut algısı, özgüven ve kültürel faktörler cinsel tatmin üzerinde daha etkili.
- Çocuklarda, tören ve toplumsal onay unsurları kimlik gelişiminde rol oynar; kız çocuklarının bu ritüelin dışında kalması, cinsiyet algısı açısından kültürel farklılıklar yaratır.
Ebeveynler ve Erişkinler İçin Karar Rehberi
Karar verirken göz önünde bulundurulması gerekenler:
- Tıbbi gereklilik var mı?
- Kültürel/dini beklentiler neler?
- Çocuğun yaşı ve psikolojik etkiler
- Cerrahın deneyimi ve steril şartlar
- Kullanılacak teknik ve anestezi yöntemi
| Yaş Dönemi | Avantajlar | Dezavantajlar / Riskler |
| Yenidoğan (0–1 ay) | – Komplikasyon oranı en düşük (binde 4)- İyileşme çok hızlı (genellikle 5–7 gün)- Kanama ve enfeksiyon riski düşük- Maliyet daha düşük- Lokal anestezi ile kolay uygulanır- Kültürel/dini uygulamalarda yaygın tercih | – Tıbbi endikasyon yoksa gereksiz cerrahi tartışmaları- Ebeveynlerin kararı, çocuğun kendi seçimi değil- Nadir de olsa cerrahi/anestezi komplikasyonu riski |
| Erken Çocukluk (1–5 yaş) | – Büyüme öncesi anatomik uyum sağlanır- Cerrahın çalışma alanı genişler- İyileşme yenidoğana göre daha uzun ama hala hızlı | – Psikolojik etkiler başlar (korku, kaygı)- Komplikasyon riski yenidoğana göre 10–20 kat artar- Genel anestezi gerekebilir |
| Geç Çocukluk (6–12 yaş) | – Çocuğun bilinçli onayı alınabilir- Anatomik sorunlar kolay fark edilir | – Psikolojik stres yüksek olabilir- Okul ve sosyal ortamda utanç/kaygı riski- İyileşme süresi daha uzun- Komplikasyon riski artmış |
| Ergenlik (13–18 yaş) | – Cinsel aktif olmadan önce yapılırsa CYBH riskini azaltabilir- Bireysel karar verme imkânı | – Yara iyileşmesi daha yavaş- Sosyal/bedensel mahcubiyet riski- Operasyon sonrası ağrı ve ödem daha fazla |
| Erişkin (>18 yaş) | – Hijyen, tıbbi endikasyon veya estetik amaçlı yapılabilir- HIV ve bazı CYBH riskini azaltabilir (özellikle yüksek riskli bölgelerde)- Kendi isteğiyle karar verme hakkı | – İyileşme süresi uzun (2–4 hafta)- İş gücü/aktivite kısıtlaması- Ağrı ve komplikasyon riski en yüksek yaş grubu- Kanama, enfeksiyon, estetik sorun riski |
| Teknik | Kullanım Alanı / Yaş | Avantajlar | Dezavantajlar / Riskler |
| Mogen Clamp | Yenidoğan, erken çocukluk | – Hızlı (3–5 dk)- Kanama az- Glans koruması iyi- Cerrah için kolay | – Yanlış kullanımda glans yaralanması riski- Yeterli eğitim şart |
| Gomco Clamp | Yenidoğan, çocuk | – Güvenilir ve yaygın- Glans iyi korunur- Kanama az | – İşlem süresi daha uzun (5–10 dk)- Daha fazla eğitim gerekir |
| Plastibell | Yenidoğan, 1 yaş altı | – Sütür gerektirmez- Evde kendiliğinden düşer (5–8 gün) | – Düşme süresi boyunca enfeksiyon riski- Yabancı cisim hissi |
| Dorsal Slit (Klasik Cerrahi) | Çocuk, erişkin | – Geniş alan erişimi- Anatomik anomalilerde uygulanabilir | – Kanama riski daha yüksek- Dikiş gerektirir |
| Sleeve (Inner-Outer Ring) | Çocuk, erişkin | – Estetik sonuç iyi- Kontrollü doku çıkarımı | – Süre uzun- Deneyimli cerrah şart |
| Shang Ring | Erişkin, adolesan | – İşlem süresi kısa- İlk 24 saatte ağrı az | – Orta dereceli komplikasyonlar biraz fazla olabilir- 1–2 hafta cihaz taşınır |
| PrePex | Erişkin, adolesan | – Anestezi gerekmeden uygulanabilir (bazı olgularda)- HIV önleme programlarında kullanılır | – Nekroz ile doku düşmesi 1 hafta sürebilir- Sadece anatomik sorunu olmayanlarda uygulanır |
Sünnet, sadece bir cerrahi işlem değil; sağlık, kimlik, kültür ve psikoloji kesişiminde yer alan çok yönlü bir uygulamadır.
Modern tıpta, doğru yaş, doğru teknik ve doğru koşullar altında yapıldığında güvenli ve etkili bir işlemdir.
Op.Dr. Taner ÇAVUMİRZA
ÜROLOJİ/ ANDROLOJİ UZMANI
WhatsApp