SPERMATOSEL - EPİDİDİM KİSTİ
Spermatosel: Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi
Spermatosel, testislerin arka kısmında yer alan epididim adı verilen kanalda oluşan, genellikle içi sıvı dolu iyi huylu bir kisttir. Bu sıvı içinde çoğunlukla olgunlaşmamış sperm hücreleri bulunur.
Tıbbi olarak “epididimal kist” olarak da adlandırılan spermatosel, erkeklerde oldukça sık rastlanan bir durumdur ve çoğu zaman zararsızdır.
Spermatosel genellikle ağrısız, yavaş büyüyen bir şişlik şeklinde fark edilir. Her yaşta görülebilse de en sık orta yaşlı erkeklerde tespit edilir. Çoğu vakada tedavi gerekmez, ancak büyük veya ağrıya neden olan kistler cerrahi olarak alınabilir.
Spermatoselin Oluşum Mekanizması
Testislerin arkasında bulunan epididim, sperm hücrelerinin olgunlaşarak depolandığı kıvrımlı bir yapıdır. Bu kanalcıklardan birinin tıkanması sonucunda sperm hücreleri dışarı akamaz ve bölgede sıvı birikmeye başlar.
Zamanla bu sıvı birikimi bir kesecik (kist) oluşturur; işte bu oluşum spermatosel olarak adlandırılır.
Bu kistler genellikle birkaç milimetre boyutunda olabilir, ancak bazı durumlarda birkaç santimetreye kadar büyüyerek testislerde belirgin şişlik oluşturabilir.
Spermatosel Nedenleri
Spermatoselin kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak bazı faktörler bu durumun gelişiminde rol oynayabilir:
- Kanal Tıkanıklığı
Spermin epididimden geçişini sağlayan kanalların tıkanması spermatosel oluşumunun en yaygın nedenidir. Tıkanıklık, enfeksiyon, travma veya doğuştan gelen bir yapısal bozukluk nedeniyle gelişebilir.
- Enfeksiyonlar
Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya geçirilmiş epididimit (epididim iltihabı) spermatosel riskini artırabilir.
- Travma (Darbe)
Testislere alınan darbe, epididim kanallarında mikroskobik hasar oluşturarak spermin birikmesine neden olabilir.
- Doğuştan Nedenler
Bazı erkeklerde spermatosel doğuştan (konjenital) olarak gelişebilir. Bu durumda kist, sperm hücrelerinin gelişmeye başlamasından önce oluşur ve genellikle tesadüfen fark edilir.
Spermatosel Belirtileri
Spermatosel belirtileri çoğu zaman hafiftir ve birçok kişi uzun süre farkına varmayabilir. Ancak bazı durumlarda belirgin fiziksel değişiklikler veya rahatsızlık hissi oluşabilir.
En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Testislerde veya testis arkasında ağrısız şişlik
- Skrotumda (testis torbasında) dolgunluk hissi
- Büyüdükçe rahatsızlık veya baskı hissi
- Cinsel ilişki sırasında ağrı veya huzursuzluk
- Nadir de olsa testiste ağrı veya hassasiyet
Spermatosel genellikle kansere dönüşmez ve kısırlığa neden olmaz. Ancak büyük boyutlara ulaştığında çevre dokulara baskı yaparak rahatsızlık verebilir.
Spermatosel Nasıl Teşhis Edilir?
Spermatosel tanısı genellikle fizik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle kolayca konur.
- Fizik Muayene
Üroloji uzmanı, testis torbasını elle muayene eder. Spermatosel genellikle testis arkasında yumuşak, hareketli ve ağrısız bir kitle olarak hissedilir.
- Transillüminasyon Testi
Muayene sırasında doktor, testis torbasına ışık tutarak kistin içinin sıvı dolu olup olmadığını kontrol eder. Sıvı dolu kistler ışığı geçirir, bu da spermatosel tanısında yardımcı olur.
- Ultrason (USG)
Kesin tanı için yapılan skrotal ultrason, kistin büyüklüğünü, içeriğini ve diğer olası hastalıkları (örneğin varikosel veya tümör) ayırt etmeye yardımcı olur.
Spermatosel Tedavisi
Spermatosel tedavisi, kistin büyüklüğüne ve hastanın şikâyetlerine bağlı olarak değişir.
Çoğu küçük ve ağrısız spermatosel tedavi gerektirmez; sadece düzenli takip yeterlidir.
- Takip (Gözlem)
Spermatosel küçükse ve herhangi bir rahatsızlık yaratmıyorsa doktor sadece periyodik kontroller önerebilir.
Bu süreçte kistin büyüme hızı ve belirtiler takip edilir.
- İlaç Tedavisi
Spermatosel doğrudan ilaçla tedavi edilemez, ancak ağrı veya iltihap varsa ağrı kesici veya anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
- Cerrahi Tedavi (Spermatoselektomi)
Büyük, ağrılı veya estetik açıdan rahatsız edici spermatosellerde cerrahi müdahale gerekebilir.
Spermatoselektomi adı verilen bu işlem, kistin epididimden dikkatlice çıkarılması esasına dayanır.
Ameliyat genellikle kısa sürer ve lokal veya genel anestezi altında yapılır.
Ancak nadir de olsa ameliyat sonrası epididim hasarı oluşabilir. Bu da sperm akışını etkileyerek geçici kısırlık riskine yol açabilir. Bu nedenle cerrahi karar dikkatle verilmelidir.
- Aspirasyon ve Skleroterapi (Nadir Kullanılır)
Bazı durumlarda kistin içi iğneyle boşaltılabilir (aspirasyon) ve ardından tekrar oluşmaması için özel bir madde enjekte edilir (skleroterapi). Ancak bu yöntem nüks riski taşıdığı için nadiren tercih edilir.
Spermatoselden Korunmak Mümkün mü?
Spermatosel doğrudan önlenebilir bir durum değildir, ancak risk faktörlerini azaltmak mümkündür:
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için korunmalı cinsel ilişki tercih edin.
- Testislere travmadan kaçının.
- Herhangi bir testis şişliği fark ettiğinizde üroloji uzmanına başvurun.
- Düzenli testis muayenesi yaparak değişiklikleri erken fark edin.
Spermatosel, genellikle iyi huylu ve tedavi edilebilir bir durumdur.
Çoğu vakada ağrıya neden olmaz ve üreme fonksiyonlarını etkilemez. Ancak testislerde fark edilen her şişlik, olası diğer ciddi hastalıkların (örneğin tümör) ekarte edilmesi açısından mutlaka değerlendirilmelidir.
Erken tanı, hem doğru tedavi seçimi hem de gereksiz endişelerin önüne geçilmesi açısından önemlidir.
Op.Dr. Taner ÇAVUMİRZA
ÜROLOJİ/ ANDROLOJİ UZMANI
SONUÇ
Spermatoseller, epididimiste oluşan yaygın ve genellikle iyi huylu kistlerdir. Genellikle asemptomatiktirler ancak büyük boyutlara ulaştığında rahatsızlığa neden olabilirler. Tanı genellikle fizik muayene ve ultrason ile yapılır. Tedavi seçenekleri gözlemden cerrahi çıkarmaya kadar değişir ve genel prognoz genellikle olumlu yöndedir. 
WhatsApp